Gezegenler - Uranüs

UranüsGüneş sisteminde, Güneş'e uzaklık bakımından yedinci sırada yer alan gezegen. 1781'de İngiliz astronom William Herschel tarafından keşfedilmiştir.Uranüs'ün kütlesi hemen hemen Yer'inki- nin 15 katı kadardır, hacmi ise Yer'in...

Başlatan: Maui - Güncelleme: 17 Ocak 2023, 20:26:13 - Gösterim: 1,139

« önceki - sonraki »

0 Üyeler ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Gezegenler - Uranüs


Uranüs

Güneş sisteminde, Güneş'e uzaklık bakımından yedinci sırada yer alan gezegen. 1781'de İngiliz astronom William Herschel tarafından keşfedilmiştir.


Uranüs'ün kütlesi hemen hemen Yer'inki- nin 15 katı kadardır, hacmi ise Yer'in hacminin 50 katından daha fazladır. James Elliot ve öbür ABD'li araştırmacıların 1977'de gerçekleştirdikleri yıldız örtülmesi ölçümleri, 1,6-1,95 Ru aralığında keskin hatlı, ince, koyu renkli dokuz halkanın bulunduğunu ortaya çıkarmıştır (Ru, Uranüs'ün ekvatoral yarıçapı olan 26.000 km'ye eşdeğerdir). 1986'da gezegenin yakınından geçen ABD uzay sondası "Voyager 2" onuncu bir halkanın varlığını saptamıştır. Halkalardan üçü dairesel, öbürleri ise oldukça değişik dışmerkezlidir ve genişlik bakımından birbirinden farklıdır. Halkaların tümü, yaklaşık bir metre çapındaki koyu renkli kaya benzeri parçalardan oluşmaktadır. Bu malzemenin bileşimi henüz belirlenememiştir, ama astronomlar bunların siyah renkli, biçimsiz (amorf) bir polimerle karışarak bağlanmış kayaç kırıntılarından ve su buzundan oluşuyor olabileceğini düşünmektedirler. Halkalar arasındaki boşluklar, bol miktarda açık renkli toz tanecikleriyle doludur.

Halka sistemine ek olarak Uranüs'ün en az 15 uydusu bulunmaktadır. Beş büyük uydunun (Miranda, Umbriel, Ariel, Oberon ve Titania) çapı 310-1.600 km arasında değişir. Öbür uydular ise çok daha küçüktür ve gezegene en yakın uydu olan Miranda'nın yörüngesi içinde yer alırlar. Küçük uydulardan ikisinin, sırası gereğince epsilon olarak tanımlanan halkaya "çobanlık" yaptığı, küt- leçekimi etkisiyle bu halkanın malzemelerini bir arada tuttuğu sanılmaktadır.

"Voyager 2"nin gönderdiği veriler, Uranüs'ün çevresinde, Yer'in ve Satürn'ün çevresindekilerle karşılaştırılabilecek şiddette bir magnetik alanın bulunduğunu göstermiştir. Bu alanın içinde, Yer'inkinden daha yoğun bir ışınım kuşağı bulunmaktadır. Uranüs'ün magnetik alanının ekseni, gezegenin dönme eksenine yaklaşık 55° eğiktir. Öbür gezegenlerin magnetik alanlarının eğikliği dikkate alındığında bu değer oldukça büyüktür (örn. Yer'de bu değer ll°'dir). Güneş rüzgârının (Güneş tacından dışarı doğru fırlayan yüklü parçacıkların oluşturduğu akım) etkisiyle, Uranüs'ün magnetik alanı arkaya doğru (Güneş'ten öteye) uzun bir "kuyruk" yapar. Magnetik alan çok eğik olduğundan, kuyruk da neredeyse bir tirbuşon görünümü kazanmıştır.

Uranüs'ün magnetik alanından yayınlanan radyo sinyallerinin çözümlenmesine dayanılarak, gezegenin dönme periyodu yaklaşık 17,3 saat olarak saptanmıştır. Uranüs'ün dönme ekseni olağandışıdır; Güneş sistemindeki bütün öbür gezegenlerin dönme ekseni, yörünge düzlemlerine yaklaşık olarak dik iken, Uranüs'ünki yörünge düzlemi üzerinde yer alır.


Uranüs'ün, olasılıkla eriyik halde bulunan kayaç malzemelerinden oluşan ağır bir çekirdeği olduğu sanılmaktadır. Çekirdeğin çevresinde ise, su ile önemli miktarlarda metan ve amonyaktan oluşan, binlerce kilometre kalınlığında bir manto yer alır. Bu "okyanus"un sıcaklığı birkaç bin derece santigrat düzeyindedir, ama üstündeki atmosferin ağırlığından kaynaklanan devasa basıncın etkisiyle kaynamaz. Bu aşırı sıcak okyanusun elektriksel olarak iletken olduğu ve gezegenin magnetik alanını ürettiği sanılmaktadır.

Uranüs'ün atmosferi, okyanusun üzerinden katmanlar halinde binlerce kilometre yükseğe uzanır. Okyanus yüzeyine en yakın katmanın metan bulutlarından, daha üst katmanların ise temel olarak hidrojen ve biraz da helyumdan oluştuğu sanılmaktadır. Atmosferin üst kesiminin sıcaklığı yaklaşık -212°C'dir. Aşağı inildikçe sıcaklık yükselir. Jüpiter ve Satürn'de olduğu gibi Uranüs'te de bulut kuşaklan bulunur. Bu tür bir atmosfer bandı sisteminin sıcaklık farklılaşmalarından kaynaklandığı sanılmaktadır; yukarı doğru gerçekleşen atmosfer akıntıları yükseklerde açık renkli bulutları, aşağı doğru gerçekleşen akıntılar ise alçaklarda görece karanlık kuşaklara yol açar. Gezegenin atmosferinde, yaklaşık 25°-50° enlemleri arasında, Yer'deki fırtına bulutlarını andıran birkaç tekil bulut kümesi saptanmıştır. Ölçümler bu bulutların, gezegenin dönme doğrultusuyla aynı yönde, saatte yaklaşık 355 km hızla esen rüzgârlarca oluşturulduğunu göstermektedir. Bu rüzgârlara neyin yol açtığı ise henüz anlaşılamamıştır.

Kerem imza


Deli tarafıma denk gelmeyin, zira orada ben bile hükümsüzüm...

Uranüs, 2.872.460.000 km.lik mesafe ile güneşe yakınlık sırasında 7. gezegendir. 1781 yılında Sir W. Herschel tarafından gözlenmiştir. Çapı yaklaşık olarak 25600 km kadardır. 17 saat civarında tamamladığı eksen periyodunu yuvarlanarak yapar. Bu nedenle kutuplardaki basıklığı yüksektir. Güneşe olan uzaklığı nedeni ile hakkında pek fazla bilgi bulunmamaktır. Gezegenin yapısı ve atmosferi hakkındaki bilgiler çoğunlukla tahminlere ve 1986 yılında gezegenin yakınlarından geçen Voyager 2 sondasından alınan bilgilere dayanmaktadır. Bu bilgiler ışığında; gezegenin, hidrojen bakımından zengin, metan ve helyum içeren çok yoğun bir atmosfere sahip olduğu, yüzey sıcaklığının -221 ºC civarlarında olduğu, dünyanınkinden daha büyük bir mağnetik alana sahip olduğu ve kayalık bir çekirdeğinin bulunduğu gibi tahminler ileri sürülmektedir.

Uranüs'ün şu ana kadar gözlene bilinmiş 17 uydusu bulunmaktadır. Bu uydulardan ikisi olan Titana ve Oberon gezegeni ilk gözlemleme ünvanına da sahip olan Sir W. Herschel tarafından gözlenmiştir. 1948 yılına kadar beş büyük ana uydusu gözlenile bilinmişti. Fakat 1986'da Voyager 2 sondası bu uydulara ek olarak 10 küçük uydu daha bulmuştur. 31 Ekim 1997'de ise yarı çapları 160 ve 80 km olan iki uydu daha gözlenmiştir.

Gezegenin çevresinde 9 ince halka bulunmaktadır. Bu halkalar 10 Mart 1997 yılında bir yıldızın gezegenin arkasında kalması sonucunda yapılan gözlemler ile keşfedilmiştir. Halkalar gezegenin merkezinden 42000 km sonra başlamaktadır ve en genişi bile kalınlığı bile 10 Km'den fazla değildir. En içten dışa doğru halkalara 6, 5, 4, α, β, γ, δ, ε isimleri verilmiştir. Sırası ile bu halkaların gezegenin merkezine olan uzaklıkları 41980, 42360, 42663, 44844, 45799, 47323, 47746, 48423 ve 51000 km dir. En dıştaki halka olan ε halkası elips şeklindedir ve her iki ucunda yarıçapları 40-50 km olan iki uydu yer almaktadır.


Kerem imza


Deli tarafıma denk gelmeyin, zira orada ben bile hükümsüzüm...

Benzer Konular (5)

5294

Yanıtlar: 1
Gösterim: 2086

5293

Yanıtlar: 0
Gösterim: 1152

Clicky